Diemense Engelandvaarder bleef varen voor de vrijheid
Met een vlet de Noordzee over. Weg uit het bezette Nederland. Om vanuit Engeland de strijd tegen de Duitse bezetters voort te zetten. Engelandvaarders werden ze genoemd, en de Diemenaar Jan Bastiaan was één van hen.
door Jaap Haag
De Noordzee over
Zo'n vijfhonderd Nederlanders hebben in de oorlogsjaren geprobeerd de Noordzee over te steken. In allerlei, vaak gebrekkige boten. Dat vereiste veel moed; plus zeemanschap, een goede uitrusting en natuurlijk een kompas. En eerst moest nog aan de Duitse kustbewaking ontkomen worden. Van al die Engelandvaarders bereikten slechts iets meer dan tweehonderd veilig de overkant. Waaronder Jan Bastiaan, samen met acht anderen. Het verhaal van hun tocht is bloedstollend.
Jan Bastiaan
Jan Bastiaan werd in 1921 geboren te Amsterdam. Zijn ouders waren schippers maar begonnen in 1922 aan de Muiderstraatweg in Diemen een groentewinkel, spoedig uitgebreid tot kruidenierszaak. Later kwam er ook nog een café bij. In 1938 nam Jan, net als zijn oudere broer Will, dienst bij de Koninklijke Marine. Na de meidagen van 1940 werd hij als krijgsgevangene te werk gesteld in Utrecht. Daar raakte hij betrokken bij verzetsactiviteiten.
Negen Engelandvaarders
In 1941 werd Jan door Johannes Jansen gevraagd om een oude, in Hoek van Holland gelegen loodsvlet te helpen bemannen voor een oversteek naar Engeland. Jan vond zijn marinevriend Addy van der Craats (1921) bereid mee te gaan. De groep bestond verder uit: Theodorus Daalhuysen, Walrave van Krimpen, Gerardus van Asch, Anton Loontjes en het joodse echtpaar Abraham en Greta Levi.
Bij donker vanuit Hoek
Op donderdagavond 19 november 1941 was het zover. Maar om uit te kunnen varen moest de vlet eerst van een Duits schip worden losgemaakt. Zonder dat de daarop dienstdoende wacht iets merkte natuurlijk. Toen dat lukte lieten ze zich, om geen lawaai te maken, met de ebstroom naar zee drijven. Wonder boven wonder wisten ze daarbij buiten de lichtbundel van een Duits zoeklicht te blijven en wekte de vlet geen argwaan bij de commandant van een even later passerende Duitse torpedoboot. Die salueerde gewoon en Jan salueerde als roerganger gewoon terug! Eenmaal op volle zee werd de motor gestart, maar die begaf het na verloop van tijd.
Jan werd gevraagd om een oude loodsvlet te helpen bemannen
Wie weet meer?
Hoe ze na 68 uur toch Engeland bereikten is een verhaal, dat verteld zal worden in het boek over Diemen in de jaren 1940-1945 (zie oproep). Net zoals het verdere oorlogsverhaal van Jan Bastiaan, die als matroos diende op de torpedobootjager Hr. Ms. Tjerk Hiddes. Evenals verhalen van andere Diemense zeelieden. En van Piet Saan, die geholpen heeft om boten van Engelandvaarders naar zee te brengen. Hopelijk kunnen sommige lezers echter helpen met extra informatie!
Oproep
Wie specifieke informatie heeft over Diemense zeelieden (marine en koopvaardij) en Diemense Engelandvaarders wordt verzocht contact op te nemen met Jaap Haag (jaaphaag@gmail.com of 020-6956033).
