'We moeten zuinig zijn op vrijheid'
DIEMEN - In Diemen zijn zondag twee herdenkingsbijeenkomsten gehouden. Bij het gerenoveerde herdenkingsmonument aan de Muiderstraatweg werd zondagmiddag een gedenksteen onthuld. In het gemeentehuis vond zondagavond de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst plaats. Daarna werd twee minuten stilte in acht genomen en werden er kransen gelegd bij het monument op het plein achter het gemeentehuis.
Burgemeester Amy Koopmanschap en oud-burgemeester Bob de Hon hebben zondagmiddag de gedenksteen bij het monument aan de Muiderstraatweg onthuld. Er is de afgelopen tijd hard gewerkt aan het opknappen van het monument. Dit gebeurde in opdracht van de gemeente, waarbij nauw werd samengewerkt met het Comité Diemen 1940-1945. Bij het opknappen van het monument, het maken van de gedenksteen en het transport van de steen naar het herdenkingsmonument is samengewerkt met bedrijven uit Diemen.
Op de gedenksteen staan de namen van vijf mannen die op 6 januari 1945 op die plek zijn gefusilleerd. Dat waren Cornelius van den Brink, Luitje Bakker, Hendrik Swart, Marinus Smit en Petrus Pijpers.
De namen van die slachtoffers zijn achterhaald door oud-burgemeester De Hon. Hij heeft hiervoor intensief onderzoek verricht in diverse archieven. De Hon heeft in het verleden over de resultaten van zijn onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift van de Historische Kring Diemen (HKD).
De voormalige burgemeester van Diemen vertelde zondagmiddag bij het herdenkingsmonument aan de Muiderstraatweg dat de vijf jonge mannen op die plek werden gefusilleerd als vergeldingsmaatregel voor een aanslag op de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort. Die aanslag vond plaats vlak bij de plek waar de mannen door de Duitsers werden doodgeschoten. De vijf mannen hadden geen van allen iets te maken met de aanslag die het verzet op de spoorlijn had gepleegd. De mannen zaten gevangen vanwege andere verzetsdaden. De Duitse bezetters executeerden na elke daad van het verzet gevangen verzetsmensen. Er was al eerder een aanslag op de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort gepleegd, in december 1944. Als represaillemaatregel fusilleerden de Duitsers toen vijf gevangenen op de Overdiemerweg. Ook daar staat een herdenkingsmonument ter nagedachtenis aan de slachtoffers
De herdenkingsbijeenkomst in het gemeentehuis werd zondagavond zeer goed bezocht. Opvallend was dat er veel jongeren aanwezig waren. De bijeenkomst werd geleid door Josje Kronenberg-Heijne van het Comité Diemen 1940-1945. Leerlingen van de basisscholen lazen zelfgeschreven gedichten voor. Het ging om Eva Linthorst (groep 7A van De Ark), Sam Oomstee (groep 8 van De Octopus), Navia Veer (groep 8 van 't Palet), Tess van Onna (groep Poolcirkel van De Nieuwe Kring), Zowie Karbet en Isalotte Peerenboom (groep 8 van de Sint-Petrusschool), Arthur Volkov (groep 8 van De Kersenboom) en Zakia Vlasman (groep 7 van De Venser). Delano Huissen (groep 8 van De Duif) was in verband met vakantie niet in de gelegenheid om zijn gedicht voor te lezen. Bonnie Helman nam de honneurs waar.
Voor het eerst kregen de bezoekers van de herdenkingsbijeenkomst de gedichten die werden voorgelezen vooraf op papier. Dit werd gewaardeerd.
Tijdens de herdenkingsbijeenkomst verzorgde het gemengde koor Carpe Diem de koorzang. Dirigente was Catharina Bonsel, pianiste Trees Spruijt.
De toespraak in het gemeentehuis werd gehouden door oud-burgemeester Bob de Hon. Hij vertelde de aanwezigen over hoe hij als jongen die opgroeide in de Amsterdamse wijk Betondorp, de Tweede Wereldoorlog had ervaren. Hij vertelde dat hij toen hij op een dag naar school liep op straat het stoffelijk overschot van een man zag liggen. De man was omgekomen door de honger. Zijn moeder maakte zich in de oorlogsjaren grote zorgen om het verzetswerk waarbij haar man betrokken was. Zij kon de reden voor haar zorgen in die jaren nooit met haar kinderen delen. De Hon was tijdens zijn toespraak soms duidelijk geëmotioneerd.
Hij zag op 8 mei 1945 hoe de Canadezen vanuit Diemen Amsterdam binnenreden. "Ik heb die dag voor de eerste en laatste keer in mijn leven een stuk chocolade aangenomen van een vreemde, een Canadese soldaat."
De Hon zag later hoe de Binnenlandse Strijdkrachten een aantal vrouwen uit hun huis sleepten en kaal schoren. Ook dat maakte grote indruk op hem. Aan het slot van zijn toespraak waarschuwde hij ervoor dat vrijheid en democratie altijd verloren kunnen gaan. "Wij moeten zuinig zijn op onze vrijheid en die doorgeven; altijd en overal." De bijeenkomst werd afgesloten met het gezamenlijk zingen van het Wilhelmus.
Na afloop van de bijeenkomst in het gemeentehuis gingen de aanwezigen naar het plein achter het gemeentehuis, waar zich heel veel mensen hadden verzameld. De Diemer Harmonie speelde muziek in afwachting van 20.00 uur. Op dat tijdstip ging de straatverlichting aan en werd door de aanwezigen twee minuten stilte in acht genomen. Nadat de Diemer Harmonie vervolgens het Wilhelmus had gespeeld, werden er kransen gelegd door het college van B en W, de politieke partijen in Diemen, veteranen en anderen. Scouting Diemen verleende hierbij assistentie.
Daarna konden de bezoekers van de herdenkingsbijeenkomst in het gemeentehuis een kop koffie drinken en napraten over een zeer druk bezochte en indrukwekkende herdenkingsbijeenkomst.
