De onderheide straten in de wijk Centrum West zijn cultureel erfgoed
De straten zijn cultureel erfgoed. Binnenkort gaat het onderzoek verder: zijn er nog dingen uit het verleden te vinden onder het wegdek?
DIEMEN Zijn de onderheide straten in Diemen cultureel erfgoed of niet? Dat is de centrale vraag in de masterscriptie van Ronald van Gelder. Hij deed de afgelopen jaren onderzoek naar deze bijzondere straten.
Toen een paar jaar geleden de eerste plannen werden gepresenteerd voor een grootscheepse opknapbeurt van de wijk Centrum West bleek dat de gemeente van plan was de onderheide wegconstructie te verwijderen, in de veronderstelling dat deze erg slecht en onveilig was. Doodzonde, vond wijkbewoner Ronald van Gelder meteen al. "Deze wijk is uniek, wat mij betreft zouden gemeente en hogere overheden de 'Nieuwe Buurt' tot cultureel erfgoed moeten verklaren. De gemeente is zich van deze status zeker bewust en staat positief tegenover de gedachte om het aanwezige Diemens cultureel erfgoed zoveel mogelijk te behouden. Diemen heeft niet veel, dus moet hier zuinig op zijn", zei hij toen.
En dus startte Ronald een erfgoedstudie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. "Een erfgoedstudie is eigenlijk een smeltkroes van heel uiteenlopende disciplines: in dit geval ging het om cultuurhistorie, archeologie en geologie, de aardlagen zeg maar. Wat ik het meest interessant vind? De historie, en dan vooral hoe het met de mensen is gegaan in de wijk, zij kunnen bijvoorbeeld de verhalen vertellen op basis waarvan ik dan weer kan verwachten wat er nog te vinden is onder de wegen. Door te praten met mensen kom je achter dingen die je anders nooit had geweten. En ook de geologie: als de toestand van de bodem niet zo was als hij is, met drassig veen, klei en een zandlaag, dan waren de straten niet onderheid geweest."
Op zoek
Door de inspanningen van Ronald om de onderheide constructie op zijn minst ten dele te behouden, is uit nader onderzoek van de gemeente gebleken dat deze niet zo slecht was als gedacht en kan blijven liggen. Goed nieuws. Toch moet de wijk wel op de schop om alles weer netjes te maken, maar ook dat is goed nieuws voor Ronald. "Als de werkzaamheden beginnen kan ik verder onderzoek doen onder de straten en uitzoeken of daar inderdaad nog dingen te vinden zijn uit vroeger tijden. Als een archeoloog, maar dan niet op zoek naar Romeinse munten maar dingen van veel recenter datum. Voor de Tweede Wereldoorlog heeft er een Lunapark op dit gebied gestaan, in de oorlog hebben mensen op de vlucht de onderheide straten gebruikt om zich te verschuilen voor de Duitsers. Onder sommige straten hebben mensen goederen verstopt en enkele onderheide straten zijn vermoedelijk door de bezetter volgegooid met puin, in het kader van het creëren van een schootsveld." Wat Ronald hoopt te vinden, straks onder het wegdek van zijn wijk? "Op basis van de verhalen die ik gehoord heb, hoop ik dat ik nog onderdelen terugvind van kermisattracties van het Lunapark. En spullen die mensen in de oorlog verstopt hebben en vergeten zijn op te halen."
En dan de hamvraag: zijn deze Diemense onderheide straten nou cultureel erfgoed? "Ja", zegt Ronald volmondig. Om er meteen aan toe te voegen dat hij dit onderzoek alleen heeft gedaan en dat het goed zou zijn als ook anderen zich nog eens over de vraag zouden buigen. Maar goed, cultureel erfgoed dus. Betekent dat, dat de constructie voor altijd beschermd is? "Nee, het is geen beschermde status zoals een monument heeft. Maar ik vind wel dat we erfgoed de kans moeten geven om behouden te worden. Het is toch een stukje cultuur. Een onderdeel van de mensen die er gewoond hebben. Maar het zou best kunnen dat de constructie tijdens een volgende reconstructieronde van de wijk over 80 jaar zo slecht blijkt, dat hij moet worden dicht gegooid. Dat moet de volgende generatie dan bekijken. Het doel is nu om te behouden wat er is en dat goed in beeld te brengen. Die kans hebben we nu."