'Het bestaan van een artiest is een beetje als koorddansen'
DIEMEN - Voor zang- of muziekles kun je terecht op bedrijventerrein Verrijn Stuart bij Saskia Paërl (62). Zij is zangpedagoog, muziekpedagoog en zangcoach. Maar Saskia staat ook zelf graag op de bühne. Als vocalist, actrice, presentatrice, poppenspeelster en entertainer. Sinds 2004 woont zij met haar echtgenoot Yits in Diemen en heeft ze een muziekschool aan huis. Zingen en entertainen wilde Saskia al van kleins af aan. Ze kreeg het dan ook met de paplepel ingegoten: haar moeder was actrice en haar grote voorbeeld.
Hoe ging dat vroeger bij jou thuis?
"Ik ben geboren op vier hoog, maar wel in het chique Amsterdam-Zuid. Mijn moeder Suze Marz speelde bij de Amsterdamse Komedie en Roberti's Jeugdtoneel. Zij zong iedere dag met mijn zusje Astrid en mij, dan leer je dat wel. Toen ik zeven was zei ze een keer - het was in de tram ik weet het nog heel goed - "je moet een brief schrijven aan Herman Broekhuizen (kinderkoordirigent, schrijver van vele bekende kinderliedjes en radioprogrammamaker, red.) of je in zijn radioprogramma mag zingen." Dat deed ik en het mocht. Ik trad op met een zelfgeschreven liedje. Vanaf dat moment was ik gefocust op het zingen. De opname heb ik nog en laat ik nu nog aan mijn leerlingen horen. Dan staan ze versteld dat ik dat ben, met dat hoge stemmetje. Toen mijn moeder bij het jeugdtoneel speelde, ging ik mee op woensdag- en zaterdagmiddag. Daar heb ik wel geleerd om te reizen voor je vak, door de kou op je fietsje heel Amsterdam door. Allemaal ervaringen waar ik nog profijt van heb en fantastisch materiaal om les te geven. Mijn moeder speelde drie jaar toneel, ik houd het al 43 jaar vol."
Kregen jullie ook al jong muziekles?
"Ja, in 1965 regelde mijn moeder dat we een piano in bruikleen kregen en zanglessen uit een fonds van de Volks Muziekschool. De directie was onder de indruk van onze zuivere stemmetjes. We traden samen veel op in allerlei programma's op de radio en wonnen ook nog eens de eerste prijs in een talentenjacht van het Polanentheater in Amsterdam. Ik krijg zelf trouwens nog steeds les van dezelfde zangpedagoog als toen, hij is nu 93 jaar! Ik volgde een klassieke zangopleiding aan het Sweelinck Conservatorium. Ik wist dat ik met mijn lange lijf mijzelf moest leren presenteren als zangeres. Dansen kan ik niet, maar bewegen wel. In de Gouden Gids vond ik onder de rubriek 'Balletscholen' Studio Move. Later heette het Move On en werkte ik mee aan voorstellingen in De Open Bak van Theater De Engelenbak in Amsterdam. Ik gaf er ook zanglessen en begeleidde leerlingen met piano. Ik volg nog steeds iedere week danslessen. Die bewegingslessen hebben me zo geholpen, bij het zingen ook. Zo heb ik gezorgd dat ik ook een goed lichaam heb en niet alleen afhankelijk ben van die stem. "
Maar bleef je wel zingen?
"O ja, ik zong bijvoorbeeld voor de Vara met Nico Knapper en in de Savoy in Zürich. In 1973 won ik de prijs voor 'het meest oorspronkelijke talent' en, samen met Heddy Lester en Fon Klement, de eerste prijs op het Jong Euro Songfestival in Oostende. Van 1980 tot 1986 zong ik in het koor van het Concertgebouworkest. Het werd opgericht als amateurkoor vanwege de bezuinigingen, maar er zongen ook enkele professionals mee. Ik was eerste alt. Kijk, dit is een elpee uit die tijd met een grote foto van het hele orkest met het koor. Hier sta ik. Helaas werd het koor in 1986 opgedoekt. Het was het begin van een tijdperk zonder subsidies, waar kunstenaars voor zichzelf moeten kunnen zorgen. Ik pas mij aan. Dan blijft het leven goed."
Maar je deed meer dan zingen.
"In 1985 en 1986 volgde ik allerlei cursussen in New York en Londen. Zang, maar ook acteren, spraak, mime, beweging, make-up, schermen en musical. Onder andere aan de American Academy of Dramatic Arts in New York City. Een geweldige tijd, zo spannend en zo'n goed gevoel dat het me lukte om erheen te gaan. Later leerde ik hier in Nederland ook goochelen en poppenspelen en volgde cursussen voor koordirigent en klassiek en modern ballet, modern jazzdance, tap, showdance, clown, conga, gitaar, regie en zanglessen voor musical. De auditie bij Het Concertgebouw was direct een succes. Het staatsexamen voor zangpedagoge jaren later in eerste instantie niet, maar met de hulp van een zangpedagoge die lid was van de examencommissie en die me ook hielp mijn repertoire anders te kiezen, haalde ik niet alleen mijn diploma muziekdocent klassieke muziek, maar ook lichte muziek. Negen jaar gaf ik les in mijn studio aan het Vondelpark. Ik had zo veel leerlingen, het was een goede tijd: ik kon naar Amerika en heb zelfs deze vleugel kunnen kopen toen."
Van alle markten thuis dus.
"Het bestaan van een artiest is nooit zeker. Het is een beetje als koorddansen. Je moet je steeds aanpassen aan veranderende omstandigheden. Zo heb ik net een nieuwe website en ben aan het leren hoe ik op sociale media bekend kan maken wat ik allemaal doe. Ik ben geen beroemde zangeres geworden. Jammer, hoewel het ook betekent dat ik niet alleen op tournee hoefde in het buitenland en de hele tijd alleen op hotelkamers zat. Ik heb niet de top bereikt, maar wel gezorgd dat ik met wat ik doe succes heb en waarmee ik 100 kan worden. Je moet voor jezelf kunnen zorgen. Ik heb geleerd sterk te zijn. Het grootste compliment dat ik ooit kreeg komt van een van de grootste jazzzangeressen van de tachtiger jaren, Ann Burton. Zij zei dat ik mijn eigen identiteit behoud in een veelheid aan muzikale stijlen en in aanmerkelijk veranderende, vooral technische omstandigheden. Als je maar lang genoeg blijft oefenen, word je vanzelf bijzonder. Ik gaf lange tijd shows voor senioren, een groot succes. Maar woonzorgcentra hadden steeds minder geld te besteden. Toen het rond de eeuwwisseling een hype werd om kinderfeestjes op te luisteren met een optreden van een clown of goochelaar, zorgde ik dat ik dat ook in de vingers kreeg, en nam een poppentheater over. In de 'One Woman Show' zing ik in zorgcentra, bij vrouwennetwerken en op bruiloften en partijen covers en eigen muziek. Mijn repertoire is groot en zowel voor oudere als jongere mensen geschikt. Kindershows met mijn poppentheater heb ik gegeven in heel veel Nederlandse supermarkten, daarmee kom ik al op 364 voorstellingen. Maar ik heb ook met verschillende gezelschappen en in programma's met andere artiesten gewerkt. Intussen ben ik ver voorbij de duizendste voorstelling en het houdt niet op. Ik doe alles, ook de techniek. Ik heb in eigen beheer cd's opgenomen met liedjes uit mijn shows."
Je woont en werkt sinds 2004 in Diemen. Waarom Diemen?
"Met alle optredens had ik wat geld gespaard en mijn boekhouder zocht op Funda naar een huis voor mij en Yits. We zijn in 2003 getrouwd. Daarvoor was er voor de liefde eigenlijk geen tijd en ruimte; alles was gericht op dansen en zingen en het IT-bedrijf van Yits. Nadat ik hem leerde kennen op een feestje duurde het dan ook vijf of zes jaar voor we eindelijk samen gingen wonen. Amsterdam was boven ons budget, maar Diemen was goed te doen. Dus werd het deze woning annex bedrijfspand aan de Volmerstraat. We hebben veel aan het pand gedaan en na een verbouwing kan ik nu ook groepen leerlingen zangles geven."
En de muziek?
"Muziek blijft het belangrijkst: in muziek kan ik me uiten en alle spanning uit mijn lichaam laten verdwijnen. Natuurlijk, optreden is heerlijk en het is ook nog eens een makkelijke manier voor mij om mijn boterham te verdienen omdat ik het al zo lang doe. Ik maak er mensen blij mee, zo heette een van de programma's voor in de woonzorgcentra ook: 'Wij zijn blij met u'. Maar lesgeven is de toekomst. Het is nu eenmaal de realiteit dat mensen je misschien op een gegeven moment niet meer zo graag op het podium willen zien en lesgeven kan altijd! Ik speel ook gitaar, piano en percussie, maar ik ben niet goed genoeg om daar les in te geven. Ik kan het mensen wel leren als begeleiding bij het zingen. Het vertrouwen in mezelf is er in de loop der jaren ook gekomen: ik weet wat ik kan, hoef mezelf niet meer te bewijzen. Ik heb zangles gegeven aan talloze amateurs op muziekscholen en in koren, een aantal is later professional geworden in musicals van Jos Brink en Frank Sanders en bij Joop van den Ende. En ik heb nu een privézanglespraktijk aan huis. Met mijn leerlingen geef ik regelmatig muziekpresentaties."