20 jaar graven naar Romeinse schatten
DIEMEN - Sinds 1995 graaft Dick Roetman (67) uit Diemen als amateurarcheoloog mee met opgravingen door heel Nederland. Zijn specialiteit: de Romeinse tijd. Dick heeft al veel bijzondere vondsten gedaan. Daarvoor moest hij wel een stuk zuidelijker zijn. Tot Diemen zijn de Romeinen immers niet gekomen. Dick werd geboren in Willemstad, Curaçao. 'Van de Antilliaanse zon naar de Hollandse klei' is dan ook de titel van zijn memoires. Hij hoopt zijn verhalen nog eens uit te brengen in een boek; het DiemerNieuws mocht ze nu vast lezen.
Vanaf zijn vierde woonde Dick op diverse plekken in Nederland en vanaf 2002 is Diemen zijn woonplaats. Hij was systeemanalist en intern accountant bij een grote bank, tot hij in 2006 met pensioen ging. Nog meer tijd voor zijn grote hobby: archeologie. De interesse voor geschiedenis was er altijd al, maar voor de archeologie groeide de liefde pas in 1994, schrijft hij. Hoewel, in zijn memoires lezen we ook: (...) Dick (had) in zijn jeugd al belangstelling voor historie, getuige zijn mijmering om met schop en troffel de grafheuvels op de hei in Hilversum op te graven. In de krant had hij gelezen over de Hilversumcultuur (1800-1200 v. Chr.). Gelukkig heeft hij dat toen niet gedaan; er is dus nooit iets beschadigd.
Een echte klik met archeologie komt als Dick een lezing bijwoont van professor Bogaers. Hij sluit zich aan bij de Archeologische Werkgemeenschap Nederland. "In maart 1995 ben ik eens gaan kijken bij opgravingen, trof daar archeoloog Jan Kees Haalebos en raakte in gesprek. 'Als je nu echt geïnteresseerd bent, doe dan gewoon mee', zei hij." Vanaf dat moment werden er regelmatig een paar weken vrij genomen van het werk om mee te kunnen doen aan officiële opgravingen bij sloop- en bouwprojecten. Want zo gaat dat: zo'n bouwproject is een uitgelezen kans voor archeologen om de bodem te onderzoeken. Anders is het devies: laten zitten, dan wordt het het best bewaard. Professionele archeologen krijgen vaak hulp van amateurarcheologen zoals Dick. Hij werkte vooral mee aan opgravingen in en rond Nijmegen, waar veel te vinden is uit Dicks favoriete periode uit de geschiedenis: de tijd van de Romeinen (grofweg de eerste vier eeuwen van onze jaartelling). "Dan heb je het er wel voor over om een paar kilometer te rijden."
Als amateur, maar zeker volwaardig medewerker bij de opgravingen. "Je doet echt mee met het graafwerk en wordt serieus genomen. Het liefst werk ik in een eigen stekkie en dat kan vaak ook. Buiten in het veld werken vind ik heerlijk, ook al is het vaak koud en nat. Maar het is een kick als je als eerste na 2000 jaar een graf ziet, of een gracht aansnijdt of een afvalkuil."
Een heel bijzondere vondst was in Nijmegen: een klokbeker die gedateerd wordt op 2000 v. Chr. 4000 jaar oud dus. Uit Dicks memoires: (...) Na de sloop van het gebied rond de Koekoekstraat gingen archeologen begin januari 2010 op zoek naar graven uit voornamelijk de 3e eeuw n. Chr.. (...) Dick kon meedoen, trotseerde terugkomende van een vakantie op Curaçao de vrieskou, die voor hem een overgang van meer dan 25 graden Celsius naar gevoelstemperatuur minus 13 graden Celsius betekende. Sensatie op 14 april 2010: Dick onderzocht een zwart rond vlak van zo'n 1 meter lengte, te groot om meteen geheel aan te pakken, dus eerst een kwadrant opgraven. Verbazing bij Dick dat juist in dit kwadrant zeer oud ogende scherven met versiering zichtbaar werden. De scherven zijn zeer vakkundig door collega Floris Reijnen gerestaureerd tot een klokbeker van ca 2000 v. Chr.! De maten: hoogte 14,5 centimeter, breedte 13 cm, diameter 13 cm, dus een kleine beker. (...) Een zeldzame gebeurtenis, niet voor Nijmegen en Wijchen, maar wel midden in een Romeins grafveld uit de voornamelijk 3e eeuw n. Chr. Het kan niet anders dan dat de nabestaanden dit graf met een heuveltje aantroffen en hebben gerespecteerd."
In zijn eigen woonplaats Diemen meewerken aan archeologische opgravingen doet Dick niet. "De geschiedenis van Diemen is te jong voor mij. En dat bedoel ik niet denigrerend. Natuurlijk heb ik wel gekeken toen er archeologisch onderzoek werd gedaan voordat het winkelcentrum werd gebouwd. En dat de Historische Kring Diemen de geschiedenis van Diemen zo goed vastlegt, dat is prachtig. Maar ik heb me niet aangemeld om mee te werken. Iedereen heeft zijn eigen favoriete periode, waar hij ook het meest van weet."
Voor Dick is dat dus de Romeinse periode. "Er was al schrift en de literatuur sluit vaak aan bij wat je vindt, dat is verdraaide leuk. De vondsten spreken aan. Dat zijn vaak spullen die zijn meegegeven in het graf. Maar we reconstrueren ook kazernes en boerderijen aan de hand van donkere sporen in het zand. Daar maak ik dan weer plattegronden van. Heel mooi om te doen. Uit beerputten halen we ook veel informatie. Meewerken aan archeologische opgravingen blijft iedere keer weer spannend, het wordt nooit saai."
"Ik vind het gewoon boeiend om het verleden te zien. Hoe zat Nederland toen in elkaar? De Romeinen hebben een belangrijke stempel gedrukt, denk bijvoorbeeld maar aan het Romeinse recht. En zij waren op veel terreinen erg ver: met verbazing kijk ik naar vondsten op medisch gebied en gereedschappen, zoals bij dat schip dat gevonden is in De Meern: hamers en beitels. Wij vinden resten van roerige tijden: oorlogen, volksverhuizingen, natuurrampen. In die zin herhaalt de geschiedenis zich steeds."
Wat zouden archeologen over 2000 jaar vinden als ze in de omgeving van Diemen gaan graven? "Ik denk dat de kans groot is dat Diemen er dan niet meer is. Niets is voor eeuwig. Waarschijnlijk is het water te veel gestegen en het dorp elders herbouwd. Toch zal de geschiedenis bewaard zijn, omdat er zo veel is vastgelegd. Archeologen zullen dan ook vast nog dingen van ons vinden en ik hoop dat ze met verbazing kijken naar al die elektrische apparaten die we nu gebruiken."
