Minister wil mes in gesubsidieerde rechtsbijstand zetten

Wat betreft Sander Dekker, minister van Justitie en Veiligheid, kan er de komende jaren fors gekort worden op de gesubsidieerde rechtsbijstand. Mensen die voor een juridische kwestie een advocaat in willen schakelen, maar daar eigenlijk geen geld voor hebben, kunnen aanspraak maken op deze subsidievorm. De oppositiepartijen vrezen dat deze bezuinigingsmaatregelen als resultaat zullen hebben dat minder draagkrachtigen moeilijker of zelfs helemaal geen toegang meer tot goede rechtshulp kunnen krijgen.

Zoeken naar de gulden middenweg

Het voordeel van het huidige systeem is dat iedereen in Nederland, arm of rijk, een beroep kan doen op de diensten van de Nederlandse rechtbanken. Dit gemak zorgt er echter ook voor dat rechtbanken vanwege het grote aantal te verwerken zaken al jarenlang overbelast zijn. Dekker streeft er met zijn bezuinigingsmaatregel mede naar om die werkdruk te verminderen. Dat wil hij bewerkstelligen door meer zaken in het voortraject juridisch correct af te laten handelen, zodat er uiteindelijk helemaal geen rechtbank aan te pas hoeft te komen om een geschil op te kunnen lossen. Bijkomend voordeel van deze methode is volgens de minister dat er dan ook minder subsidie voor sociale rechtshulp aan advocaten verstrekt hoeft te worden.

 Meer zelfstandige aanpak

Dekker meent dat er een omslag plaats kan vinden als hulpbehoevenden betere voorlichting krijgen. Hij denkt in dat geval bijvoorbeeld aan een speciale website waarop allerlei alledaagse juridische kwesties op een eenvoudige manier worden uitgelegd. Aan die informatie zouden dan ook downloadbare voorbeeldbrieven gekoppeld kunnen worden, waar de hulpbehoevende vervolgens zelf mee aan de slag kan gaan. Bieden de online info en voorbeeldbrieven geen soelaas, dan zou de hulpbehoevende bij een speciaal overheidsloket terecht kunnen, waar de zaak door een of meer specialisten op juridische haalbaarheid wordt bekeken. Pas op het moment dat er bij dit loket positief geadviseerd wordt, zou het traject van gesubsidieerde rechtsbijstand in gang worden gezet. Aangezien 60 procent van de conflicten die advocaten behandelen te maken hebben met falen bij de overheid zijn ze niet bepaald gelukkig met deze nieuwe plannen. Omdat diezelfde overheid in de beoogde nieuwe opzet ook de beheerder van de website en het beoordelingsloket is, zou de juridische onafhankelijkheid kunnen gevaar lopen.

Advocaten mopperen over lage vergoedingen

Advocaten zijn sowieso niet gelukkig met de huidige subsidieregeling. De vergoeding die ze voor het verlenen van sociale rechtshulp ontvangen, is volgens hen dusdanig laag dat de kosten in veel gevallen niet tegen de baten opwegen. Voor menig advocatenkantoor zijn de lage vergoedingen inmiddels een reden om helemaal met het verlenen van sociale rechtshulp te stoppen. Concreet kan dit tot gevolg hebben dat rechtshulpbehoevenden in de toekomst meer moeite moeten doen om een sociale advocaat in hun woonomgeving te kunnen vinden.

 Particulier verzekeren voor rechtsbijstand

In de huidige situatie geldt voor alleenstaanden en stellen een maximale inkomensgrens van respectievelijk € 26.900 en € 38.000 per jaar om van gesubsidieerde rechtsbijstand gebruik te mogen maken. Mensen die meer verdienen en juridische hulp nodig hebben, kunnen die kosten op een eerder afgesloten rechtsbijstandverzekering verhalen. Met het oog op de plannen van de minister is het goed mogelijk dat een rechtsbijstandverzekering in de nabije toekomst ook voor mensen met een lager inkomen een passend alternatief gaat worden om van goede juridische hulp gebruik te kunnen maken. Het valt echter te betwijfelen of mensen met de allerlaagste inkomens de premies voor dit type verzekering zouden kunnen betalen, waardoor uiteindelijk toch een tweespalt in het landelijke juridische systeem dreigt.